Jólafrekja

Í blessaðri umræðunni um kirkjuheimsóknir kemur stundum fram viðhorf hjá sumu trúfólki sem ég kalla jólafrekju. Frekjan einkennist af því að viðkomandi fullyrðir að jólin séu eingöngu kristsmessa. Að þetta sé kristin hátíð og snúist bara um fæðingu Jesú og ókristið fólk sé sjálfu sér ósamkvæmt ef það heldur jólin hátíðleg og ætti með réttu ekki að gera það. “Geta trúleysingjar ekki haldið kjafti um jólin? Af hverju eru þeir á annað borð að halda jól?”

Uppruni jólanna

Í kennslubókinni “Brauð lífsins", sem er kristinfræðibók fyrir 5. bekk, er ágæt umfjöllun um uppruna jólanna:

Jólahátíðin á sér langa sögu en kristnir menn byrjuðu að halda hana hátíðlega um árið 200. Í fyrstu voru menn ekki sammála um það hvenær jólin skyldu haldin þar sem þeir vissu ekki nákvæmlega um fæðingardag Jesú. Árið 345 var þó ákveðið að lýsa því yfir að 25. desember væri fæðingardagur hans. Það var ekki tilviljun að þessi dagur var valinn. Hann er rétt eftir vetrarsólstöður en þá er stystur sólargangur á norðurhveli jarðar og eftir það fer daginn að lengja. Heiðnir menn héldu um þetta leyti hátíð til að fagna hækkandi sól. Kristnum mönnum þótti því tilvalið að gera þessa hátíð að kristinni hátíð til að minnast fæðingar Jesú sem sagði um sjálfan sig: "Ég er ljós heimsins." (bls. 52-53)

Alveg eins og Rómverjar virðast heiðnir menn á Íslandi hafa haldið sólstöðuhátíð sem hét jól. Kristnir hafa síðan notað það orð yfir sína hátíð.

Jólahátíð kristinna er því eins konar umbreyting á heiðinni sólstöðuhátíð. Ef kristni hefði aldrei komið til Íslands, þá myndum við eflaust halda einhvers konar sólstöðuhátíð sem héti jól.

Kristnir eiga því engan einkarétt á þessari hátíð. Þeir mega auðvitað fagna fæðingu Jesú á þessum tíma, þrátt fyrir að þetta sé hugsanlega upprunalega heiðin hátíð, en vinsamlegast hættið þessari jólafrekju.

Upphafleg mynd frá Matthew Trisler og birt með cc-leyfi