Allar færslur Allir flokkar Sos Um félagið Úrskráning Lógó Spjallid@Vantru Póstfang Vantru@Facebook Vantru@Youtube Vantru@Twitter

Jól fyrir alla (sem vilja)

Mynd af aðventukransi

Af lestri greinar Gunnars Jóhannessonar "Heiðin jól og menningarlegt niðurrif kristinnar trúar" mætti halda að með því að benda á heiðinn uppruna jólanna sé verið að ráðast á kristni. Það er undarlegur skilningur því yfirleitt er bent á heiðinn uppruna jólanna þegar kristið fólk reynir að eigna sér þau algjörlega.

Sjónarhorn Gunnars í greininni virðist vera að yfirtaka kristninnar á jólunum sé til marks um einhvers konar virðingu kristninnar á staðbundinni menningu. Það er því við hæfi að skoða aðeins söguna sem liggur þarna á bak við.

Í bréfi Gregoríusar páfa hins fyrsta (590-604) til ábótans Mellitusar er að finna mjög áhugaverð fyrirmæli um hvernig skuli standa að því að kristna heiðingja. Samkvæmt þeim á ekki að leggja niður hátíðir þeirra heldur tengja þær við kristna píslarvotta. Þetta er herbragð í kristniboði. Við sjáum sömu hugmynd í skrifum Beda prests sem talar um það hvernig mánuður gyðjunnar Eostre var breytt í páskamánuð.

Þegar við lesum Hákonar sögu Aðalsteinsfóstra í þessu ljósi er ljóst að Noregskonungurinn Hákon ætlaði að nota sama herbragð til að kristna hin heiðnu jól. Fyrsta skref konungs var að fyrirskipa að jólin skuli halda þann dag sem kristnir héldu sína Kristsmessu. Þetta gekk ágætlega hjá honum en þegar hann ætlaði að ganga lengra í kristniboði sínu fór verr. Hákon var tekinn fyrir á jólablóti og látinn borða hrossakjöt. Hann varð "allókátur" með þetta.

Það er áhugavert að í sögunni af Hákoni þá fáum við einmitt upp í hendurnar dæmi um hvernig kristin kirkja reyndi að eyðileggja staðbundna menningu þvert á staðhæfingar Gunnars. Hákon fúlsar við hrossakjöti og þegar kristnir menn urðu nógu valdamiklir þá bönnuðu þeir hrossakjötsát og bannið stóð í gegnum aldirnar þrátt fyrir hungur landsmanna. Ástæðuna fyrir banninu var ekki að finna í Biblíunni heldur eingöngu í þeirri staðreynd að þessi siður var tengdur heiðni.

Samkvæmt Gunnari er hið sér-kristna inntak jólanna meyfæðingin. Ég játa að það kemur mér nokkuð á óvart enda hélt ég að prestar væru hættir að þora að tala um meyfæðinguna. Gunnar spyr síðan hvort heiðinn uppruni jóla þýði "að Jesús fædd­ist ekki í Bet­lehem?" Svarið er auðvitað nei, það tengist heiðnum jólum ekki neitt. Það eru rannsóknir á uppruna texta Nýja testamentisins sem benda til þess að sagan af fæðingu Jesú í Betlehem sé seinni tíma viðbót ætluð til að tengja hann við spádóma úr Gamla testamentinu. Það var allavega það sem ég lærði þegar ég nam samtíðarsögu og inngangsfræði Nýja testamentisins í Guðfræðideild Háskóla Íslands. Prestar eru greinilega gjarnir á að gleyma slíkum lexíum þegar þeim hentar.

Jólakveðjur til þeirra sem þær vilja þiggja.

Greinin birtist áður í Kjarnanum

Óli Gneisti Sóleyjarson 28.12.2017
Flokkað undir: ( Jólin )

Viðbrögð


Matti (meðlimur í Vantrú) - 28/12/17 15:37 #

Gunnar birti þessa grein einnig á eyjubloggi sínu þar sem hann hunsar að sjálfsögðu athugasemdir eins og vanalega.

Sýnið viðbrögð, en vinsamlegast sleppið öllum ærumeiðingum. Einnig krefjumst við þess að fólk noti gild tölvupóstföng, líka þegar notast er við dulnefni. Ef það sem þið ætlið að segja tengist ekki þessari grein beint þá bendum við á spjallborðið. Þeir sem ekki fylgja þessum reglum eiga á hættu að athugasemdir þeirra verði færðar á spjallborðið.

Hægt er að nota HTML kóða í ummælum. Tög sem virka eru: a href, b, i, u, br, p, strong, em, ul, li og blockquote. Einnig er hægt að notast við Markdown rithátt í athugasemdum. Notið skoða takkann til að fara yfir athugasemdina áður en þið sendið hana inn.










Muna þig?