Samsæriskenningar geta drepið

Í Washington borg í Bandaríkjunum sunnudaginn 4 desember sl. gekk maður inn á Pizzagate veitingastaðinn vopnaður riffli. Hann tilkynnti að hann vildi kanna barnavændi sem rekið væri í kjallara veitingastaðarins sem Hillary Clinton fyrrverandi forsetaframbjóðandi stæði fyrir. Hann hleypti af einu skoti en enginn meiddist. Þegar hann sá að það voru engin börn í kjallaranum gaf hann sig fram fyrir lögreglu. Þetta er eitt dæmi um hvernig fáránlegar samsæriskenningar hafa áhrif í alvörunni heiminum og það verður skoðað nánar í þessari grein.

Kenningin byrjaði á spjallþráðum 4chan.org og reddit.com. Síðurnar bjóða uppá nafnleynd og stórt samfélag af samsæriskenningarsinnum geta staðhæft allskonar hluti án neinna heimilda. Pizzagate kenningin náði flugi og stórir samsæriskenningarsmiðir eins og Alex Jones, stofnandi Infowars byrjuðu að segja frá henni. Infowars nýtur gríðarlega vinsælda. Bara á youtube stöð þáttarins er yfir 1,8 milljón áskrifenda.

Nafn eiganda Pizzagate veitingastaðarins kom upp í tölvupóstum Hillary Clinton sem láku á netið. (Rætt var um að hugsanlega halda fjáröflun á staðnum.) Eigandinn er stuðningsmaður Hillary eins og flestir íbúar höfuðborgarinnar. Samsæriskenningarsmiðir túlkuðu orð í tölvupóstunum eins og „pizza“ og „ostur“ sem dulmál fyrir eitthvað glæpsamlegt eins og barnavændi og satanískar hefðir.

Samsæriskenning er kenning um að opinberar skýringar séu vafasamar eða ósannar. Samsæriskenningar bjóða upp á aðrar útskýringar á atburðum. Þær útiloka viðurkennda gerandann í atburð eða bæta fleiri við. T.d að Lee Harvey Oswald hafi unnið með CIA til að drepa Kennedy. Fjöldi af fólki telur Michael Jackson vera ennþá lifandi eða að hann hafi verið myrtur af illuminati.

„Þú sérð að þeir sem eru ekki að hallast undir samsæriskenningar eru þeir sem hafa einhverja þjálfun í gagnrýnni hugsun, hafa gengið í háskóla, hafa þar lært einhverja rökfræði eða aðferðarfræði vísindanna. Það fólk tekur ekki á neinn hátt þátt í þessari vitleysu“

Frosti Logason er blaðamaður og með háskólagráðu í Stjórnmálafræði. Þótt að hann hallist ekki undir samsæriskenningar hefur hann fjallað oft um þær á útvarspsþættinum sýnum Harmageddon. Samsæriskenningar eru stór þáttur í því að Donald Trump var kosinn forseti Bandaríkjanna. Pizzagate kenningin er bara ein af óteljandi kenningum um Hillary Clinton, sem var andstæðingur Trump í forsetakosningunum.

Alex Jones er opinn stuðningsmaður Donald Trump. Nýleg könnun hefur sýnt að 46% stuðningsmanna Donald Trump trúir ennþá pizzagate kenningunni.¹ Trump sjálfur hefur ásakað hana um að vinna með valdaelítu til að halda miðstéttinni niðri og að stjórna fjölmiðlum. Margar kenningar komust á flug í kosningunum hvort sem þær voru á Infowars eða annarsstaðar.

Vinsælar kenningar voru t.d að Hillary væri alverlega veik og fengi tvífara til að fara á viðburði fyrir hana. Bæði hún og eiginmaðurinn hennar hafa verið ásökuð um fjöldan allan af morðum í áratugi af samsæriskenningarsmiðum. Að sjálfsögðu voru þær ekki eina ástæðan. Tölvupóstarnir hennar Hillary Clinton komu upp um mikið af vandræðalegum hlutum og hún er óvinsæll einstaklingur.

Hoax og falskir fánar

Axel Pétur er svaramaður samsæriskenningarsmiða á íslandi. Hann býr í Svíþjóð. Hann byrjaði að sjá heiminn í nýju ljósi eftir fjármálahrunið 2008.

Stór hluti af kenningum Axels eru hoax og falskir fánar. „Hoax“ þýðir að ákveðin atburður sé sviðsettur en falskur fáni þýðir að einhver annar var á bakvið hann en greint er frá.

Því verri sem atburðurinn er því ágengari virðast samsærskenningarsmiðirnir vera. Foreldrar barnanna í Sandy Hook skotárásinni, þar sem 20 börn og 6 kennarar létu lífið hafa gengið undir áreiti frá samsæriskenningarsmiðum. Síðastliðinn desember var kona handtekinn fyrir að hóta að drepa Lenny Pozner, mann sem missti 6 ára son sinn Noah Pozner. Foreldrar fá símtöl, skilaboð á netinu og minningarsíður fórnarlambanna fá komment frá fólki sem lýsir yfir að enginn hafi dáið. Systir Viktoriu Soto, kennara sem lét lífið, var áreitt úti á götu af manni sem sagði henni að systir hennar var aldrei til.

Axel Pétur og fleiri samsæriskenningarsmiðir eins og Alex Jones trúa því að markmiðið sé til þess að afvopna Bandaríkin. Jones hefur ítrekað varað við yfirtöku Bandaríkjanna, þjóðinni með mesta hernaðarmátt í heiminum, af Sameinuðu Þjóðunum.

Axel og fleiri samsæriskenningarsinnar byrja að rýna í gegnum fréttaefni fljótlega eftir svona atburði. Hoax kenningar um mannskæðustu skotárás í sögu Bandaríkjanna á Pulse skemmtistaðnum voru byrjaðar á meðan skotárásin var ennþá í gangi. ²

„Þegar svona atburðir að gerast eins og núna í Dallas(Þegar viðtalið var tekið var skotárásin í Dallas þar sem 5 lögreglumenn voru myrtir nýbúin að gerast) (...) núna eru þúsundir manna sem fara yfir hvert einasta sekúndubrot í myndböndum og fara yfir allt sem er sagt“

Tökum dæmi um hvernig atriði þau setja undir smásjá og gagnrýna. Í hryðjuverkunum í París var sjálfsmorðssprengjuárás á kaffihúsi. Fréttaefni af staðnum er sýnt með honum hneyksluðum yfir því hversu augljóslega falsað þetta er. Það sést ekkert blóð og rúðurnar eru ekki brotnar! „það á að vera blóð úti um allt!“ segir rödd af Bandarískum samsæriskenningarsinna.

Hérna er útskýringin samkvæmt Theobservers:

Enginn dó í kaffihúsinu nema maðurinn sem sprengdi sig upp. Enginn annar var einusinni alvarlega særður. Á upptökunni af atburðinum sérðu hryðjuverkamannin verða að reykskýi en allir aðrir hlaupa út. Fólkið var svo heppið að hryðjuverkamaðurinn var með tiltölulega lítið sprengiefni í sprengjuvestinu.

Axel gerði myndband um atburðinn sjálfur. Hann fer í gegnum myndir og setur út á atriði eins og að sumstaðar eru slökkviliðsmenn að bera slasað fólk en ekki sjúkraliðar, fólkið er ekki borið á sjúkrabörum og að það sjáist ekki blóð út um allt.

Maður getur rétt svo ýmindað sér að í svona neyðarástandi er mikið af særðu fólki og ekki nóg að sjúkraliðum. Aðrir samsæriskenningarsmiðir benda á myndir þar sem það sést ekki blóð og leggja mikið í það. Vandamálið við það er að þeir ætlast til þess að raunveruleikinn lýti út eins og bíómynd.

Önnur sönnunargögn í Hoax kenningunum eru svokallaðir crisis leikarar.

Samsæriskenningarsmiðir halda því fram að ákveðið fólk hafi verið í mörgum mismunandi atburðum. Noah Pozner sem dó í Sandy Hook var í Peshawar skólaskotárásinni líka samkvæmt vefsíðum eins og Infowars.com.

Á Infowars er grein sem sýnir myndir af mótmælendum í Pakistan halda á myndum af börnum sem létust í Peshawar skólaskotárásinni. Ein af myndunum er af Noah Pozner. Fyrisögn fréttarinnar segir: Ráðgáta: Sandy Hook fórnarlamb deyr (aftur) í Pakistan.

Eftir svona atburði eiga myndir frá fyrri atburðum til með að komast í dreifingu og ruglast saman.

Fjölmiðlar birta myndir af samfélagsmiðlum. Sumir setja myndir af fyrri atburðum á t.d Facebook og þannig myndi t.d mynd af konu sem var vitni að Boston Maraþon hryðjuverkunum lenda inni í frétt af nýrri hryðjuverkaárás í París. Þannig lentu líklega myndir af Noah Pozner úti á götum í Pakistan.

Hvers vegna er þetta svona vinsælt?

Ég spurði Frosta hvort hann væri með útskýringu fyrir vinsældum samsæriskenninga. „Samsæriskenningar eru vinsælar af því að (...) mannskepnan er með eðlislegan eiginleika til að sjá mynstur út úr öllu mögulegu, og sjá mynstur þar sem það er ekki mynstur. Það er (...) þróunarfræðileg staðreynd að við gerum það. (...) maðurinn (þolir) ekki að það séu einhversstaðar ósvaraðar spurningar. Sérstaklega ef það eru stórir heimssögulegir atburðir þá finnst okkur óþægilegt að það sé bara einhver lítil óþægileg ástæða þar að baki(...)“

Eins og áður kom fram er Infowars stöðin með 1,8 milljón áskrifenda. Vefsíðan fær 379.000 manns á síðuna daglega og rétt undir 6 milljónir mánaðarlega.¹ David Icke, samsæriskenningarsmiðurinn sem trúir að heimurinn sé stjórnaður af eðlum er ekki að svelta heldur. Á milli 1998 og 2011 seldust bækurnar hans í 140.000 eintökum að virði 2 milljóna punda (meira en 280 milljón ískr).

Á Infowars.com er hægt að kaupa boli með yfirskriftinni „Hillary for Prison“ og vökva sem á að hreinsa lifrina og gallblöðru af eiturefnunum sem Jones varar við um í drykkjarvatninu. Kannski eru þeir ekki svo vitlausir, hvort sem þeir trúa vitleysunni sinni sjálfir geta þeir grætt vel á henni.

„(...)Með tilkomu internetsins hefur þetta margfaldast, margföldunaráhrifin af þessu verða svo gígantísk þegar menn (eru) bara í samskiptum og snertingu við aðra samsæriskenningarsmiði sem kynda upp vitleysuna í hverjum öðrum(...)“ Segir Frosti.

Ég spurði Frosta hvort að það ætti að gefa samsæriskenningum athygli með því að fjalla um þær. Hann hefur sjálfur verið ásakaður um þetta.

„Mér finnst að það ætti að gefa öllum samsæriskenningum athygli allavegana einusinni, en ef það er búið að skoða þær aftur og aftur og aftur og þær reynast ekki halda vatni, þá er algjör óþarfi að vera að tönglast á þeim“.

Sandy Hook skotárásin átti sér stað 2012 en ennþann daginn í dag ganga foreldrar og ættingjar fórnarlambanna undir áreiti.

Lenny Pozner hefur ákveðið að berjast á móti samsæriskenningum um Sandy Hook. Hann hefur látið taka niður youtube myndbönd, bloggfærslur og heilar vefsíður. Hann notar oft höfundarréttarlög gegn síðum sem nota myndir af syni hans án leyfis. Þrátt fyrir það eru kenningarnar mjög aðgengilegar. Mótrökin fyrir þeim eru líka aðgengilegar og þau sem ég tel upp eru langt frá því að vera ný. Það skiptir ekki máli fyrir harðsvíruðum samsæriskenningarsmiðum. Allir miðlar sem eru ósammála þeim eru hluti af samsærinu.

Það eru aðrar hættur við samsæriskenningar eins og kenningar sem hvetja fólk frá því að bóluetja börnin sín eða þeir sem afneita loftslagsbreytingum. Núna þegar þær hafa hjálpað Donald Trump að vera kosinn forseta Bandaríkjana hafa hætturnar kannski aldrei verið eins augljósar.

Daginn eftir atburðinn á Pizzagate veitingastaðnum baðst Alex jones ekki afsökunar fyrir að setja fólkið á staðnum í hættu. Hann taldi það mögulegt að atburðurinn væri falskur fáni til að trufla fólk frá miklivægari hlutum.

---

Heimildir:
http://www.alexa.com/siteinfo/infowars.com https://www.infowarsstore.com/liver-shield.html
https://www.infowarsstore.com/hillary-for-prison-2017-deport-george-soros.html
http://nymag.com/selectall/2016/12/sandy-hook-parent-fights-an-emboldened-conspiracy-culture.html
http://observers.france24.com/en/20151116-conspiracy-theories-paris-attacks-fake-videos-debunked
https://www.youtube.com/watch?v=WWw0yfKOgew – Tekið úr viðtali við Lenny Pozner
http://www.infowars.com/pizzagate-is-a-diversion-from-the-greater-crimes-in-podesta-wikileaks/

Upprunaleg mynd eftir DOCLVHUGO og birt með cc-leyfi.