Íslenska ríkiskirkjan hefur marga galla, suma þeirra alvarlega. En svo allrar sanngirni sé gætt, tilheyra flestir kristnir menn í heiminum kirkjum eða kirkjudeildum sem hafa fleiri og stærri galla. Af hverju er þetta svona?
Íslensk kirkjusaga er skrautleg. Ég ætla ekki að fara út í það afnám trúfrelsis sem við köllum vanalega kristnitökuna, ekki út í staðamálin fyrri eða staðamálin síðari og ekki einu sinni siðaskiptin. Bara saga lúthersku kirkjunnar sjálfrar er blóði drifin. Blóði og eldi. Passíusálmar ósa af gyðingahatri. Vídalínspostilla kraumar af harðlínulúthersku. Helgakver sendir saklaust fólk lóðbeint til helvítis, ef eitthvað er að marka það. Það þarf ekki að fara lengra aftur en til Sigurbjörns Einarssonar, til að andúð á kristnihátíðinni árið 2000 sé sambærileg við helförina eða rauðu khmerana. Hvernig varð kirkjan allt í einu húsum hæf? Hvað hefur breyst?
Ég ætla ekki að draga óþreyjufulla lesendur á svarinu: Íslenska þjóðin hefur breyst.
Í þessu ástar/haturs-sambandi er íslenska þjóðin það sem félagsvísindamenn mundu kalla óháða breytu. Og kirkjan er háð breyta. Undanfarnar kynslóðir hefur Ísland tekið miklum framförum í velferð og menntun -- og eins og fólki er kunnugt, er sterk fylgni milli velferðar og menntunar annars vegar, og áhugaleysis um trúmál hins vegar. Með öðrum orðum, fólk sem er fáfrótt og hrætt er líklegra til að leita í yfirnáttúrulega huggun. Að láta sig dreyma um böku á himnum þegar það deyr. Kirkjan drattast á eftir tíðarandanum -- jafnan nokkrum skrefum á eftir honum -- býsnast yfir rótleysi og siðferðislegri afstæðishyggju á sama tíma og hún lagar sig að tískubylgjum eins og að þola að hommar séu til eða að múhameðstrúarmenn eða vottar Jehóva búi mitt á meðal vor.
Í söguskoðun marxismans, sögulegri efnishyggju, er kennt að framfarir verði fyrst í framleiðsluháttum, þá í þjóðskipulaginu og loks í hugmyndafræðinni. Þetta rímar fullkomlega við íslenska kirkjusögu undanfarinna, tja, þrjátíu til hundrað ára: Nútímalegri framleiðsluhættir ásamt baráttu fyrir bættum kjörum alþýðunnar leiða af sér vaxandi þéttbýlismyndun, velferð og menntun. Fólk sem elst upp við meira félagslegt öryggi og skýrari skilning á heiminum hefur minni þörf fyrir trúarleg svör við trúarlegum spurningum, og gefur frekar skít í einhverja pokapresta sem hóta því með helvíti. Þannig að kirkjan tekur sér smátt og smátt nýtt hlutverk eftir því sem kúnnahópurinn breytist.
Í formála Auðmagnsins sagði Marx að kirkjan fyrirgæfi greiðlega þeim sem bryti gegn helgisetningum hennar -- en hún væri miskunnarlaus gegn þeim sem ógnaði tekjustofnum hennar. Flestir Íslendingar eru skráðir í kirkjuna án þess að trúa á guðfræðikenningar hennar. Kirkjan veit að hún getur ekki sannfært allt þetta fólk um að Ésús hafi risið upp í alvöru eða að fólk réttlætist aðeins fyrir trúna eina en ekki fyrir verkin -- en hún vill gjarnan sitja áfram við kjötkatla sóknargjaldanna, þannig að hún reynir að fæla sinnuleysingjana ekki burt frá sér. Þannig að áherslan breytist frá ógnarboðskap í fagurgala sem reynir að þóknast öllum. Þetta er þróunarstefna íslensku ríkiskirkjunnar. Guðfræðilega hefur hún staðið nánast algjörlega í stað frá Ágsborgarjátningunni (árið 1530), það eru bara áherslurnar sem hafa breyst til þess að taka ekki sénsa með arftekin forréttindi.
Þess vegna er íslenska ríkiskirkjan svona meinleysisleg. Íslendingar eru upplýstir, menntaðir og vel aldir. Hún vill ekki styggja þá vegna þess að þá missir hún spón úr aski sínum. Einhverjum gæti dottið í hug að kalla þetta siðferðislega afstæðishyggju. Ég kalla þetta skinhelga sérhagsmunagæslu.
Vantrú hlýtur að vera einhverskonar trú. Orðið eitt og sér, segir a.m.k. það. Að boða vantrú, er trúboð. Að boða það að trú annara sé bara rugl og beri að jarða með öllum tiltækum ráðum, er trúarofstæki. Það má endalaust deila um trú. Að útmála trú sem fáránlega, en kenna sig samhliða við trú, fæ ég engan botn í, annan en þann, að sá er svo hugsar trúi einhverju. Góðar stundir, með kveðju að sunnan.
Ég er mjög trúaður maður og ég veit að það finnur enginn trúna, nema sá sem leitar. En í dag er ég sannfærður um að flest trúarbrögðin (þau kristnu)hafa ekkert með kristna trú að gera. Heldur eru þau bara stjórntæki og peningaplokk. Sjáiði bara þjóðkirkjuna. Hverjir borga prestunum launin? er það ekki ríkið? Þá eru þeir bara ríkisstarfsmenn en ekki þjónar Jesú krists sem ég trúi á. Enda vita þeir nánast ekkert um kristna trú. Það væri alltof langt mál að tala um allt ruglið og bullið í trúarbrögðunum. Sérstaklega kaþólsku trúnni sem hefur akkúrat ekkert með kristna trú að gera. En. Opna dyr á arkar síðu, innum gengu skepnurnar. Sem sjálfur Drottinn bauð með blíðu, bjargast skyldu inni þar. Fyrir vatnsins flóði stríðu, frelsi og líf þeim gefið var.
Lífsins dyr á síðu sinni. setur Jesús opnar hér. Svo angruð sála aðstoð finni, öll þá mannleg hjálpin þverr. Hver sem hefur þar athvarf inni, frá eilífum dauða leystur er. H.P.
Og elskiði svo friðinn, amen.
Jón, Passíusálmarnir ósa víst af gyðingahatri. Ég ætla Hallgrími að vísu ekki að hafa verið neitt óvenjulega mikill gyðingahatari, bara venjulega mikill. Gyðingahatur var inngróið í kristnina. Spurðu bara Martein Lúther.
Hallgrímur vissi að gyðingar drápu Krist. Hann vissi kannski líka hvað stendur í Talmúd, helsta riti gyðinga. Hér eru nokkrar tilvitnanir í Það rit sem rabbíarnir stúdera. "The jews are called human beings, but the non- jews are not human". Baba mezia 114b. "Even the best of the Gentiles should be killed."Abodah Zara 26b. (Gentiles: cattle: non jews), "When a jew murders a Gentile there will be no penalty. What a jew steals from a Gentile he may keep". Sanhedrin 57a. Og svo einn fyrir Jón Val, sem hefur látið gyðingana blekkja sig. Jón ætti að vita það að Jesú Kristur sagði við fariseana (leiðtoga gyðinganna) að faðir þeirra væri Satan. "It is the law to kill anyone who denies the Torah. ( gamla testamentið) the Chritians belong to the denying ones of the the Torah". Coshen hamischpat 425 Hagah 425. 5.
Framferði þeirra gagnvart Palestínumönnum sannar eðli þeirra. Og hvað um bolsjevikana, sem voru 75-80% gyðingar. þeir drápu aðeins um 66 miljónir Sovétmanna samkvæmt áætluðum tölum Alexander Solsjenitsyn. Bolsjevistarnir voru trúleysingjar undir fullkomnum áhrifum talmúdans. "The Communists are against religion (Christianity), and they seek to destroy religion; yet, when we look deeper into the nature of Communism, we see that it is essential nothing else than religion (Judaism)." (A program for the Jews and Humanity, by Rabbi Harry Waton, p. 148) Gyðingar skera meira að segja forhúðina af börnunum sínum, þegar drengirnir þeirra eru átta daga gamlir. Ég hef séð það, og það er ömurlegt. Þetta komast þeir upp með af því að það má ekki gagnrýna þá. Ykkur er kannski illa við að svona framferði sé gagnrýnt.
Sýnið viðbrögð, en vinsamlegast sleppið öllum ærumeiðingum. Einnig krefjumst við þess að fólk noti gild tölvupóstföng, líka þegar notast er við dulnefni. Ef það sem þið ætlið að segja tengist ekki þessari grein beint þá bendum við á spjallborðið. Þeir sem ekki fylgja þessum reglum eiga á hættu að athugasemdir þeirra verði færðar á spjallborðið.
Hægt er að nota HTML kóða í ummælum. Tög sem virka eru: a href, b, i, u, br, p, strong, em, ul, li og blockquote. Einnig er hægt að notast við Markdown rithátt í athugasemdum. Notið skoða takkann til að fara yfir athugasemdina áður en þið sendið hana inn.
Jón Valur Jensson - 21/05/16 00:11 #
Æsingur er þetta í þér, Vésteinn. Verðurðu ekki lengi að ná þér niður eftir svona uppákomur?Og hættu nú að skrökva um Hallgrím Pétursson, hann hataði enga Gyðinga, enda vissi hann, að Kristur og postularnir voru Gyðingar.
Þú segir "sterk[a] fylgni milli velferðar og menntunar annars vegar og áhugaleysis um trúmál hins vegar," en þekkir þá greinilega ekki upphafstíma háskólanna á Vesturlöndum, á 12. og 13. öld – og heldur ekki tengsl munkareglna við bæði nýjungar í garðyrkju og vísindaiðkun. Isaac Newton er einna frægastur brezkra vísindamanna, en var mikill áhugamaður um trúmál.
Sænskar trúarhreyfingar voru virkar í verkalýðsheyfingunni, til var einnig kristinn sósíalismi á Bretlandi (F.D. Maurice o.fl.) og kristinn hvati að baráttu fyrir verkafólk í Þýzkalandi, Frakklandi og víðar, og þannig mætti áfam telja.
Hin afar trúuðu Ólafía Jóhannsdóttir (stutt æviágrip hér: https://www.gardur.is/einstakl.php?nafn_id=147393) og séra Friðrik Friðriksson voru framfarafólk um margt; þau bættu og fegruðu mannlífið og ekki sízt fyrir hin "aumustu allra".
Það sama átti einnig við um kristna hugsjónarmanninn séra Sigurbjörn Ástvald Gíslason, sem með Samverjanum (neyðarhjálp til bágstaddra á kreppuárunum) o.fl. verkum til góðs, einkum stofnun elliheimilisins Grundar, stuðlaði að bættum kjörum og lífsaðstæðum fólks. Heit kristin trú hans dró ekki úr hans góðu húmanísku verkum, heldur þvert á móti, vinur. Sjá grein mína um æviferil hans hér: https://www.gardur.is/einstakl.php?nafn_id=149579
Og eins og alkunnugt er, átti það sama við Florence Nightingale og Henri Dunant, stofnanda Rauða krossins. Áttaðu þig líka á hinu gríðarlega starfi klausturreglnanna og kirkjunnar að spítalahaldi allt frá miðöldum eða lengur. Finnst þér í alvöru ástæða til að gera lítið úr þessu?