Þögnin um eðli sóknargjalda

Sóknargjöld eru eitt helsta hagsmunamál Þjóðkirkjunnar. Þau voru skert eftir hrun og samkvæmt útreikningum Þjóðkirkjunnar fengi hún um milljarði meira á ári ef engin skerðing hefði orðið.

Meginstoðin í baráttu Þjóðkirkjunnar fyrir þessum fjármunum er hugmyndin að sóknargjöld séu félagsgjöld sem ríkið innheimtir fyrir kirkjuna.

Ýmsir hafa bent á að þessi málflutningur standist ekki, sóknargjöld séu alls ekki félagsgjöld. Slíkt er eflaust hægt að afskrifa sem andkirkjulegan áróður. Að vísu hafa fjármálaráðherra, ríkislögmaður og Umboðsmaður Alþingis líka haldið því fram að sóknargjöld séu ekki innheimt félagsgjöld. Þann málflutning má afskrifa með því að þar sé ríkisvaldið að verja hagsmuni sína.

Það væri kannski erfiðara að afskrifa einstakling sem er vígður prestur, kirkjuþingsfulltrúi, prófessor við guðfræðideild HÍ og velunnari Þjóðkirkjunnar. Hjalti Hugason er einmitt svona einstaklingur og fyrir rúmu ári birtist ritrýnda fræðigreinin „Félagsgjöld eða ríkisframlag? Eðli og þróun sóknargjalda“ eftir hann í Ritröð guðfræðistofnunar Háskóla Íslands.

Í greininni útskýrir Hjalti ítarlega og skýrlega að sóknargjöld eru ekki félagsgjöld; gjaldskyldan miðast ekki við aðild, ekki er um bein persónulegt gjald að ræða og gjaldtakinn ákveður ekki upphæðina svo eitthvað sé upp talið.

Það er varla hægt að afskrifa Hjalta Hugason sem óvin Þjóðkirkjunnar eða talsmann ríkisvaldsins og í ljósi þess að milljarður á ári er í húfi mætti halda að það yrðu einhver viðbrögð við þessum skrifum.

Í staðinn ríkir vandræðaleg þögn. Þegar sannleikurinn kostar þúsund milljónir á ári finnst sumum kannski óþarfi að vekja athygli á því að andmælendur Þjóðkirkjunnar og talsmenn stjórnvalda höfðu einfaldlega rétt fyrir sér um eðli sóknargjalda.

Birtist upphaflega í Morgunblaðinu 2018-10-10