Þrjár stoðir fjárhagslegra tengsla ríkis og kirkju

Í aðsendri grein til Kjarnans segja ríkiskirkjuprestarnir Kristín Þórunn Tómasdóttir og Árni Svanur Daníelsson að fjárhagslegt samband ríkis og kirkju "[hvíli] á tveimur stoðum, annars vegar sóknargjöldum sem öll skráð trú- og lífsskoðanafélög fá, ekki aðeins þjóðkirkjan; hins vegar samningi um afgjald vegna eigna sem kirkjan afhenti ríkinu." Stoðirnar eru reyndar að minnsta kosti þrjár.

Framlög til kirkjunnar á fjárlögum

Ef við kíkjum á fjárlögin í ár, þá eru þetta peningarnir sem ríkiskirkjan fær frá ríkinu (upphæðir í milljónum):

1. Þjóðkirkjan - 1.507,6
2. Kristnisjóður - 72
3. Sóknargjöld - 1.910,7
4. Jöfnunarsjóður sókna - 353,5
5. Kirkjumálasjóður - 273,2

Fyrstu tveir liðirnir eru vegna kirkjujarðasamningsins alræmda. Þriðji liðurinn er sóknagjöld, sem öll skráð trúfélög og lífsskoðunarfélög fá. En hvað með liði fjögur og fimm, jöfnunarsjóð sókna og kirkjumálasjóð? Þar eru skitnar 600 milljónir sem prestarnir minnast ekkert á.

Þriðja stoðin

Þessir tveir liðir eru hrein forréttindi ríkiskirkjunnar. Þeir passa í hvoruga stoðina sem prestarnir minnast á því að önnur trúfélög fá ekki nein framlög úr þessum sjóðum og engir samningar eru þeim til grundvallar.

Eitt frægasta dómsmál íslandssögunnar á trúmálasviðinu, Ásatrúarfélagið gegn íslenska ríkinu, snérist einmitt um þessi framlög. Hæstiréttur komst að þeirri niðurstöðu að þessi forréttindi væru lögleg meðal annars vegna ríkiskirkjuákvæðisins í stjórnarskránni.

Það er því ljóst að fjárhagslegu stoðirnar eru að minnsta kosti þrjár; sóknargjöld, kirkjujarðasamningurinn og svo forréttindaframlög ríkiskirkjunnar. Það er með ólíkindum að prestarnir skuli ekki minnast á þessa þriðju stoð.

Upphafleg mynd fengin hjá A.Currell og birt með cc-leyfi.