1906: Framliðnu skáldin

Flestir rithöfundar hætta að yrkja og skrifa við andlát. En þekkt skáld láta ekki smáatriði eins og dauðann stöðva sig. Árið 1906 ákváðu nokkur þekkt skáld að nota Guðmund Jónsson, 17 ára menntaskólastrák til að koma verkum sínum á framfæri:

Á Fjölnisskemmtun á þriðjudagskvöldið las Einar Hjörleifsson upp þrjú ævintýru og eitt kvæði, sem Guðmundur Jónsson, 17 ára piltur í öðrum bekk hins almenna menntaskóla hafði ritað ósjálfrátt næstu dagana á undan.

Höfundarnir voru víst engir aðrir en Jónas Hallgrímsson, Bjarni Thorarensen, H.C. Andersen og Snorri Sturluson.

Af lýsingunum má sjá að þetta hefur verið sannfærandi leikur hjá Guðmundi:

G. J. ritar ósjálfrátt í vöku. En oft er hann sýnilega mjög nærri meðvitundarleysi, meðan hann er að rita, og stundum lætur þá mjög einkennilega í vitum hans. Einu sinni var að því spurt, hvernig á þeim þyt stæði, og þá var svarað skriflega: „Þið heyrið til hugsana okkar.“

Sá sem las kvæðin á skemmtuninni kom með þessi frábæru rök fyrir því hvers vegna þetta bara gæti ekki verið loddaraskapur:

Guðmundur Jónsson er fyrirtaks vel gáfaður piltur og skáldmæltur. Það vita allir, sem hann þekkja. En ef allt það væri runnið úr hans hug, sem hann hefur ritað síðustu dagana, þá væri sá unglingshugur miklu meir þroska og gáfum gæddur en sögur fara af -- jafnframt því, sem hann væri alveg takmarkalaust og óskiljanlega ósannsögull. Því að flestir hafa ríka tilhneiging til að koma sér undan að kannast við sína eigin snilld.

Sem betur fer féllu ekki fyrir þessu, þetta voru viðbrögð ónefnds áheyranda í Þjóðólfi:

„Öndunga“-blöðin hér, „Fjk.“ og „Ísaf.“ eru nú tekin að troða í almenning spánýrri hauga-vitleysu. Menn hafa fengið að vita, að myndað er nýtt skálda-„firma“ í himnaríki, og er ævintýraskáldið H. C. Andersen höfuðsmaður í því, en auk hans Jónas Hallgrímsson,Bjarni Thorarensen og Snorri Sturluson, og virðist félagsskapnum þannig háttað, að Andersen leggur til hugmyndirnar, en Jónas og Snorri færa þær í íslenzkan búning í óbundnu máli, og auk þess yrkja þeir Jónas og Bjarni út af. Það liggur við, að manni detti í hug, að harla mikil hugmyndafátækt sé í himnaríki, ekki síst þegar jafnvel sumar hugmyndir Andersens virðast vera komnar héðan af jarðríki (t.d. frá Steingrími Thorsteinsson o.fl.). En sízt hefði manni komið til hugar, að Snorri Sturluson mundi fara að þýða ævintýri úr dönsku, en nú eru líka liðin 650 ár síðan hann var veginn og hann því sennilega farinn að þreytast á sagnaritun og skáldskap frá eigin brjósti. ...

Snorri Sturluson, H.C Andersen og hin skáldin virðast hafa gefist upp á því að hafa samband við miðla eftir þetta, þeir eru líklega bara að bíða eftir “skáldmæltum” miðli.

---

Heimildir:

Fjallkonan, 13. tölublað (23.03.1906), Blaðsíða 50

Þjóðólfur, 12. tölublað (23.03.1906), Blaðsíða 46