The God Delusion, bókardómur eftir Dan Barker

Í dag er formlegur útgáfudagur bókarinnar The God Delusion eftir Richard Dawkins. Hún situr í efsta sæti sölulista Amazon í Bretlandi. Í Bandaríkjunum kemur bókin ekki út fyrr en eftir nærri mánuð en hefur samt náð ellefta sæti sölulista Amazon þar í landi.

Í sumar kom Dawkins með nokkur prufueintök af bókinni með sér til landsins. Dan Barker, formaður The Freedom from Religion Foundation var svo heppinn að fá eina bók frá Dawkins. Hann skrifaði dóm um bókina og við gefum Dan orðið.

The God Delusion, bókardómur eftir Dan Barker

Á Íslandi, þar sem lágt kjarr þekur landið, segja leiðsögumenn túristum brandarann „Ef þið villist í skóginum, þá standið þið bara upp!“

Richard Dawkins hefur einmitt gert þetta með bókinni sinni The God Delusion (Ranghugmyndin Guð). Á meðan guðfræðilegu fjórfætlingarnir skríða um í kjarrinu reyna að þefa uppi einhverja merkingu, og ásaka efasemdamenn um að sjá ekki skóginn fyrir trjánum, þá rís Dawkins upp beinn og spyr: „Hvaða skóg?“

„Ef bókin virkar eins og ætlað er,“ ritar Dawkins, „munu þeir trúarleiðtogar sem lesa hana í gegn verða orðnir trúlausir þegar þeir leggja hana aftur niður.“ En fyrir þá lesendur sem væru svo gjörsamlega innrættir til að velja blinda trú fremur en rökvísi að það virti sönnunargögn að vettugi, væri engin von. En fyrir óskemmda lesendur væri aðeins ein rökrétt útkoma, sem er, að eftir lestur bókarinnar The God Delusion, verði það trúlaust.

Með því að taka ástæður og framfærð sönnunargögn guðstrúarmanna alvarlega - í raun alvarlegar en margir trúmenn gera - afbyggir Dawkins, með léttúð og leikni, rökin fyrir hverskonar trú á hvaða guði sem er. Í kaflanum „Why there almost certainly is no God“ minnir hann okkur á að tilviljun og vitræn hönnun eru ekki einu möguleikarnir í stöðunni til að útskýra uppruna lífvera, eða jafnvel uppruna alheimsins, og byggir þá á fyrri bókum sínum, sem sýna fram á raunveru og fegurð þróunarinnar. Náttúruval veitir okkur öflugra líkan til að meta sennileika atvika sem í fyrstu virðast ósennileg, og í raun eina raunhæfa líkanið í stöðunni.

Vitsmunir eru eiginleiki sem þróast, og ef heimurinn væri skapaður af æðri vitsmunaveru, þá yrðu vitsmunir þessarar vitmunaveru að vera afrakstur þróunnar. Að skjóta einfeldningslega inn einhverjum „vitrænum hönnuði“ sem á að hafa verið þar fyrir, bara úr lausu lofti, svarar engum spurningum. Hugur slíks hönnuðar þyrfti að minnsta kosti að vera álíka flókin að gerð og viðfangsefnin sem hann hannaði, en ef viðfangsefni sem er flókið að gerð þarf á hönnuði að halda, þá þarf hönnuðurinn alveg eins á hönnuði að halda líka. Náttúruval er eina leiðin til að skýra hvernig flókin fyrirbæri verða til „frá svo einfaldri byrjun.“ Sköpun getur það ekki.

The God Delusion glímir Dawkins við öll helstu (og fáein óvenjuleg) rök sem nefnd hafa verið til að sýna fram á tilvist Guðs, og sýnir síðan fram á galla þeirra. Einnig sýnir hann fram á hvernig vísindin fræða okkur um uppruna siðgæðis og trúar, og gagnrýnir opinskátt vafasaman og jafnvel skæðan trúarlærdóm hinnar svo kölluðu „Góðu bókar“.

Vissulega hafa margar bækur í gegnum tíðina útlistað kosti trúleysis og gagnrýnt trúarbrögðin, og sumar þeirra kafað dýpra en Dawkins hefur pláss fyrir í einu bindi. Hann viðurkennir það fúslega að til séu margar vandaðar bækur fríþenkjara, og vísindalegar bækur sem ná yfir ýmis sérsvið (og sýndarfræðigreinar, eins og guðfræði). Þó hef ég aldrei skemmt mér jafnvel við lestur þess háttar bóka og nú. Engin þeirra segir jafn mikið, jafn vel. Ég sagði í sífellu „já“ og „hallelúja“ (í óeiginlegri merkingu, að sjálfsögðu...), í þeirri vissu minni að umfangsefnið væri í jafn hæfum, fjörugum og föstum, jafnt sem umhyggjusömum höndum.

Ég var sjálfur kristinn predikari áður en ég varð trúlaus, þannig að ég hef fyrir löngu misst spádómshæfileika mína, en ég þó óhræddur að segja að ég spái því að The God Delusion sé bók sem mun breyta heiminum. Við erum núna tvífætt og getum því skyggnst yfir hin lága skóg vanþekkingarinnar og séð hið víðáttumikla landslag, og öðlast ríkari skilning á gangi alheimsins og fegurð en giftulaus trú gæti nokkru sinni veitt.